BÆ°á»›m là  loài côn trùng thuá»™c bá»™ cánh vảy Lepidoptera . Gồm có : BÆ°á»›m ngày và BÆ°á»›m Ä‘êm ( hay còn gọi là con Ngài ) .
Trên thế giá»›i có khoảng 170.000 loài bÆ°á»›m , chúng thuá»™c loài côn trùng có sá»± Ä‘a dạng về loài thuá»™c loại cao so vá»›i các loài côn trùng khác . Việt Nam có gần 1.000 loài bÆ°á»›m ,trong số Ä‘ó có rất nhiều loài BÆ°á»›m đặc hữu Việt Nam,nhiều loài bÆ°á»›m má»›i được phát hiện nhÆ°ng chÆ°a được đặt  tên.
BÆ°á»›m ngày hoạt Ä‘á»™ng vào ban ngày , sở hữu Ä‘ôi cánh  rá»±c rỡ vá»›i hàng nghìn vảy nhỏ li ti xếp chồng lên nhau, Ä‘ôi khi nó cÅ©ng là những hạt có màu có thể khúc xạ ánh sáng ,do Ä‘ó cánh bÆ°á»›m có màu sắc liên tục thay đổi khi chúng chuyển Ä‘á»™ng .
BÆ°á»›m Ä‘êm hoạt Ä‘á»™ng vào ban Ä‘êm , số lượng các loài bÆ°á»›m Ä‘êm lá»›n gấp 10 lần các loại bÆ°á»›m ngày,bÆ°á»›m Ä‘êm có hình dáng Ä‘a dạng , nhiều loài trong số Ä‘ó hoạt Ä‘á»™ng cả ban Ä‘êm lẫn ban ngày, nhất là lúc hoàng hôn .

Cấu tạo hình thái của loài bÆ°á»›m :
CÅ©ng nhÆ° nhiều loài côn trùng khác, thân bÆ°á»›m được chia làm 3 phần : Đầu ,ngá»±c và bụng. Tất cả những phần này đều được phủ má»™t lá»›p lông và vảy . Đầu mang má»™t cặp mắt kép , má»™t Ä‘ôi râu, 2 mảnh môi sờ ( cÆ¡ quan cảm nhận vị giác ) và má»™t vòi hình ống để hút thức ăn. Râu bÆ°á»›m có 2 dạng chính : dạng hình roi và dạng răng lược. Ngá»±c được chia làm 3 đốt, má»—i đốtmang má»™t cặp chân, tổng cá»™ng bÆ°á»›m có 6 chân. Các đốt ngá»±c giữa và sau mang má»™t Ä‘ôi cánh có nhiều gân được phủ lá»›p vảy nhiều màu sắc . Hệ gân cánh và các kiểu màu sắc của cánh là những đặc Ä‘iểm chủ yếu để phân loại các loài bÆ°á»›m.
Ở nhiều loài bÆ°á»›m,con Ä‘á»±c và con cái hoàn toàn khác nhau , cÅ©ng có nhiều loài bÆ°á»›m thay đổi hìn thái theo vùng địa lý và theo mùa. Không phải loài bÆ°á»›m nào cÅ©ng màu sắc lá»™ liá»…u , chúng có mầu sắc hòa vào môi trường xung quanh để ngụy trang .
Vòng đời của loài bÆ°á»›m :
Vòng đời của bÆ°á»›m có 4 giai Ä‘oạn: Giai Ä‘oạn trứng >>> Giai Ä‘oạn sâu non ( ấu trùng bÆ°á»›m ) >>> Giai Ä‘oạn nhá»™ng >>> Giai Ä‘oạn trưởng thành ( BÆ°á»›m ).
Tập tính - sinh thái :
Vào mùa sinh sản bÆ°á»›m Ä‘á»±c tìm bÆ°á»›m cái để kết Ä‘ôi ,bÆ°á»›m ngày nhận ra nhau bằng mắt , bÆ°á»›m Ä‘êm tìm đến nhau bằng mùi, Nếu bị quấy rầy khi Ä‘ang kết Ä‘ôi . bÆ°á»›m bay Ä‘i,nhÆ°ng Ä‘uôi vẫn gắn chặt vá»›i nhau.
Sau khi kết Ä‘ôi ,không lâu sau bÆ°á»›m Ä‘á»±c rời bÆ°á»›m cái và chết .Trong thời gian Ä‘ó,bÆ°á»›m cái tìm chổ để đẻ trứng trên loại cây mà sau này các sâu non khi nở ra  sẽ lấy cây Ä‘ó làm thức ăn .Sau Ä‘ó đến lượt bÆ°á»›m cái chết .
Khoảng 10 ngày sau sâu non chui ra khỏi trứng, khác vá»›i bố mẹ,sâu non có miệng kiểu nghiền,nó rất háu ăn và ngốn nhiều lá cây
Sâu lá»›n dần lên...chẳng baolâu lá»›p da của nó trở nên chật cứng. Chính vì thế chúng phải tạo ra lá»›p da má»›i lá»›n hÆ¡n. Nó xé rách lá»›p da cÅ© để chui ra....liên tục nhÆ° vậy,sâu bÆ°á»›m có thể lá»™t xác 4 lần trong má»™t tháng . Má»™t tháng sau khi nở, sâu Ä‘ã chuẩn bị cho lần lá»™t xác cuối cùng . Nó chọn 1 cành cây khuất gió và biến thành nhá»™ng. Đầu tiên,sâu tạo thành má»™t cái Ä‘ai tÆ¡ để khỏi lắc lÆ°. Ấu trùng nằm bất Ä‘á»™ng khoảng 2-3 ngày ,sau Ä‘ó nó phồng lên và xé rách lá»›p da của lần lá»™t xác cuối cùng .
Sâu bÆ°á»›m nằm bên trong nhá»™ng và thở khẽ và sống nhờ vào thức ăn dá»± trữ bên trong cÆ¡ thể. Bên trong nó có má»™t sá»± sinh sôi má»›i hình thành . Và má»™t hôm má»™t con bÆ°á»›m xinh đẹp chào đời .
BÆ°á»›m thuá»™c nhóm Ä‘á»™ng vật biến nhiệt ,cÆ¡ thể chúng phụ thuá»™c vào nhiệt Ä‘á»™ của môi trường xung quanh . Má»™t số loài bÆ°á»›m có tập tính di cÆ° thành Ä‘àn.
BÆ°á»›m là loài chăm chỉ kiếm ăn, má»™t số loài bÆ°á»›m ăn mật hoa, má»™t số ăn nhá»±a cây và hút quả, những bÆ°á»›m khác lại lấy chất dinh dưỡng từ các thứ mục rữa tá»± nhiên ,hoặc các chất khoáng hút từ lòng đất.
Tầm quan trọng của việc bảo tồn loài bÆ°á»›m :
BÆ°á»›m phụ thuá»™c vào nguồn thá»±c vật mà nÆ¡i chúng sống , vì thế sá»± phong phú về các loài bÆ°á»›m khác nhau trong má»™t phạm vi chỉ ra môi trường sống ở Ä‘ó Ä‘a dạng và lành mạnh. BÆ°á»›m giúp hoa trái thụ phấn,má»™t số loài bÆ°á»›m chỉ ăn má»™t số loài thá»±c vật nhất định, nếu loài thá»±c vật Ä‘ó suy giảm đồng nghÄ©a vá»›i việc loài bÆ°á»›m Ä‘ó đứng trÆ°á»›c nguy cÆ¡ tuyệt chủng . Má»™t số loài bÆ°á»›m quí híem Ä‘ã được Ä‘Æ°a vào sách đỏ rất cần được bảo vệ.

* Sheet tem BÆ°á»›m bị Lá»—i nếp gấp nặng , đặc biệt quí hiếm,được trích từ bá»™ tem " BÆ°á»›m " của nhà sÆ°u tập Nguyá»…n Quang Vinh

 

----------------------------------

Trong các chuyên đề tem về côn trùng,dòng tem BÆ°á»›m luôn được người chÆ¡i tem Æ°u ái bởi vẻ đẹp của chúng. Xin được giá»›i thiệu các bá»™ Tem BÆ°á»›m do Việt Nam Ä‘ã phát hành từ trÆ°á»›c đến nay . Mời các bạn chiêm ngưỡng .

----------------------------------

Mã số : (?) - Ngày phát hành : (?)   -  Họa sÄ© thiết kế : (?)

-------------------------------------------------------------------

* Bá»™ sÆ°u tập tem " BÆ°á»›m Việt Nam " trên được trích từ Bá»™ sÆ°u tập tem Truyền Thống của nhà sÆ°u tập tem Nguyá»…n Quang Vinh :


Nguyá»…n Quang Vinh là má»™t nhà sÆ°u tập tem người Hà Ná»™i, anh sÆ°u tập tem cách Ä‘ây trên 30 năm. Anh sÆ°u tập tem chuyên đề về Ä‘á»™ng thá»±c vật, môi trường,sinh thái, tem Tết -12 con giáp ... NhÆ°ng giá trị nhất vẫn là Bá»™ sÆ°u tập tem Khủng Long vá»›i hàng ngàn bá»™ tem Khủng Long của hàng trăm nÆ°á»›c trên thế giá»›i . Chính bởi vậy mà trong làng Tem Việt Nam thường gọi anh bằng cái tên thân mật Vinh " Khủng Long Má»™t Sừng "
Tem BÆ°á»›m là má»™t trong những bá»™ chuyên đề mà anh Ä‘ang xây dá»±ng và theo Ä‘uổi trong nhiều năm nay
Hiện nay anh là Ủy viên Ban Chấp hành Há»™i Tem Hà Ná»™i , đồng thời là Phó chủ nhiệm Câu lạc bá»™ Tem Thủ Đô thuá»™c Trung tâm Văn hoá Thành phố Hà Ná»™i.

Website www.biophilavn.com rất mong nhận được những bài viết chất lượng của các tác giả,chia sẻ những hiểu biết và những kiến thức quí báu của mình, để những người yêu thiên nhiên có thêm được nhiều những khám phá khoa học bổ ích khi họ tìm hiểu nguồn tin từ website. Xin chân thành cảm tạ !